Sinds dat gitaren worden gebouwd, en zolang er gitaren gebouwd zullen worden; zal de discussie over houtsoorten ook voortleven. We kunnen het ze niet kwalijk nemen, verschillende soorten hout hebben nou eenmaal een grote invloed op je geluid. Vooral op akoestische gitaren. We zullen je wegwijs maken door de verschillende houtsoorten en je hopelijk helpen bij het maken van je beslissing.
Zoals je op de onderstaande foto kunt zien, zijn dit allemaal Gibson J45's. Door verschillende houtsoorten te gebruiken om deze mooie instrumenten te bouwen, zien ze er niet alleen anders uit, maar klinken ze ook heel anders. Laten we beginnen met het bespreken van houtsoorten die worden gebruikt voor de bovenbladen van gitaren, ook wel 'de top' genoemd!
Bovenblad Houtsoorten
Sitka Sparren
Ongetwijfeld het meest voorkomende klankhout, is Sitka sparrenhout een gebalanceerde houtsoort, geschikt voor vele speelstijlen. Het staat bekend om zijn strakke nerf-patroon, hoge stijfheid en relatieve lichtheid, wat zich vertaalt in een breed dynamisch bereik dat goed overeind blijft als er stevig op wordt gespeeld. Tegelijkertijd reageert het ook behoorlijk goed op fingerpicking, hoewel een lichte aanraking kan resulteren in een dun geluid.
Sitka heeft de neiging om sterkere grondtonen te hebben dan boventonen, en dit betekent dat het niet zo robuust kan klinken als het met de lichtste aanslag wordt gespeeld. "Sitka is het meest consistent beschikbare sparrenhout van goede kwaliteit dat er is, en daarom gebruiken we het als standaard op de meeste van onze gitaren", zegt Dick Boak, directeur van het museum en archieven bij Martin & Co. Naast Martins, wordt Sitka sparrenhout wordt op veel gitaren in de industrie gebruikt. Een Sitka sparren top is bijvoorbeeld te zien op de J5; tweede van rechts op de foto hierboven.
Engelmann Sparren
Engelmannspar, die ook groeit in het westen van Noord-Amerika, is een veelvoorkomend alternatief voor Sitka. Omdat het in mindere hoeveelheden beschikbaar is dan Sitka, kost Engelmann vaak meer. Het is een lichtere en minder stijve variant dan Sitka, en het heeft sterkere boventonen en zwakkere fundamenten. Een Engelmann-bovenblad heeft doorgaans minder headroom dan een bovenblad van Sitka, en het geluid kan er een beetje onder lijden als het te luid wordt gespeeld. "Engelmann is een goede keuze voor spelers die een complexer geluid willen als ze zacht spelen", zegt Dana Bourgeois, eraan toevoegend dat Europees sparrenhout kenmerken deelt met Engelmann, maar meer headroom heeft, waardoor het ideaal is voor spelers met een sterkere attack.
Lutz Sparren
Toen Taylor Guitars hun populaire 700-serie herontworpen, wendde het bedrijf zich tot Lutz-spar, een natuurlijke hybride van Sitka en witte spar die zorgt voor een hoger volumeplafond. Voor Taylor is Lutz sparren niet onbekend; 's werelds grootste fabrikant van akoestische gitaren introduceerde dit klankhout in zijn line-up met de revoiced 500-serie. Het groeit van nature in een relatief klein gebied in Central British Columbia en de 'panhandle' van Alaska. De leverancier prijst Lutz-spar vanwege zijn 'hybride kracht'.
Duits Sparren
Duits sparrenhout is een veelgebruikte term voor spar afkomstig uit Europa, maar het is niet echt nauwkeurig meer.Gitaarkwaliteit sparren komen al jaren niet meer uit Duitsland. Het beste materiaal komt uit de voormalige Joegoslavische regio.
Met Duits sparrenhout kun je het uitstekende, licht goudkleurige klankhout verwachten dat al jaren het hoofdbestanddeel is in de wereld van strijkinstrumenten en een favoriet onder high-end western en klassieke gitaarbouwers. Duitse spar is van exact dezelfde soort als Alpine of Italiaans spar, maar is anders van klank door de hoge regionen waarin de Alpine spar groeit. Alpine spar is net wat warmer van kleur en de winternerf, wanneer zichtbaar, is een beetje rozer. Tonaal wordt gezegd dat het meer gefocust is met een iets sterkere grondtoon dan gewone Duitse spar. Om deze reden heeft het een loyale groep liefhebbers.
Adirondack Sparren
Adirondack, of Eastern Red sparrenhout, genoemd naar zijn blozende kleur, groeit in de Adirondack Mountains en in de koele bossen van het noordoosten. Het is de koning van de sparren-soorten.
Voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog was dit het favoriete klankhout voor bovenbladen van Martin en andere makers. Maar overmatig oogsten van dit hout leidde ertoe dat het in de jaren na de oorlog zo goed als uitgefaseerd werd voor gebruik in gitaren.
Voor het grootste deel is Adirondack-sparrenhout te vinden op geselecteerde high-end instrumenten. Het is een relatief zwaar en stijf houtsoort, met sterke fundamenten, maar grotere boventonen dan Sitka, en het is meestal ook het luidste en meest levendige sparren type.
Adirondack kan extreem breed generfd zijn, soms slechts vier nerven per inch, en niet zo mooi als andere sparren, maar het heeft het bijzondere vermogen om complexiteit en headroom aan de toon toe te voegen. Adirondack wordt gebruikt als top op de "middelste" gitaar, 4e van rechts, op de Gibson-foto hierboven! Het is een J45 Vintage 2018-model, met een klassieke Adi-top gecombineerd met een mahoniehouten body.
Red Ceder
Hoewel het vaker wordt gebruikt voor de bovenbladen van klassieke gitaren, kan red ceder, dat groeit in het westen van Noord-Amerika, een geweldig bovenblad voor western gitaren vormen. Dit hout heeft de neiging om een honingachtige kleur te hebben en staat bekend om zijn sonisch analoge donkere en weelderige toon, en ook omdat het over het algemeen minder bass-y en projectief is dan sparren. Om deze redenen is een cederhouten gitaar een goede keuze voor een fingerpicker (het komt vaak voor bij klassieke nylonsnarige gitaren), maar niet per se een strummer met een zware aanslag.
Mahonie
Hoewel het niet vaak wordt gebruikt voor bovenbladen, kan mahonie een verrassend goede keuze zijn. De combinatie van een mahoniehouten top met achter- en zijkanten van hetzelfde hout is rijk en pittig in het middenbereik en werkt vooral goed voor country-blues fingerpicking. De uiterst linkse J45 op de Gibson foto hierboven is een voorbeeld van een volledige mahonie gitaar. Het is een combinatie waar veel gitaristen bij zweren, waardoor volledige mahonie gitaren, vaak aangeduid als een 'hog top', enorm populair zijn.
Koa
Net als mahonie is koa een minder veel voorkomend houtsoort voor tops. Maar in combinatie met de juiste houtsoorten kan het wonderen verrichten! In combinatie met een mooie body heeft koa de scherpte en helderheid van het fijnste palissander, maar met alle warmte, dikke toon en luchtigheid die mahonie bezit. De individuele nootdefinitie heeft een prachtige scheiding, met kracht en projectie die bijna zelfgenererend is. Daarbij komt nog het vermogen van koa om luid en vol te zijn, of zacht en soepel als je dat wilt. Koa is ook een van de weinige klankhoutsoorten die letterlijk een "tweezijdige" rol kan spelen; als achter- en zijhout, en als bovenblad... en zal de gitaar zeker oogverblindend mooi maken!Bovendien blijft koa beter worden naarmate je het langer bespeelt.
Esdoorn
Esdoorn wordt af en toe gebruikt voor bovenbladen, maar vaker voor achterkanten en zijkanten, vanwege de vlakheid van het geluid en de relatieve korte decay; een eigenschap die het hout beter bestand maakt tegen feedback in versterkte situaties dan palissander of mahonie.
Niet alle bouwers vinden esdoorn echter een geschikt topmateriaal. "Normaal gesproken zou ik esdoorn niet aanbevelen als bovenblad-hout", zegt Andy Powers, de meester-luthier van Taylor Guitars. “Een van de bijzondere kenmerken is dat het bijna perfect transparant is; het klinkt niet specifiek naar iets, en dat is meestal niet hoe je wilt dat een top reageert.”
Esdoorn wordt echter al tientallen jaren gebruikt voor de toppen van elektrische gitaren. Als je aan een Gibson Les Paul denkt, zie je waarschijnlijk een esdoorn top. En Private Stock PRS gitaren vertonen vaak de meest prachtige gevlamde of quilted esdoorn tops.
Redwood
Last but not least, een favoriet bij fans: Redwood! Er is altijd een vrij grote kans dat je een Lowden-model met Sinker Redwood in onze winkel vindt. Deze bovenbladen vertonen typisch een rijke variatie, het resultaat van kleuren die op unieke wijze zijn verleend door slib en het mineraalrijke water. De leeftijd en grootte (deze bomen kunnen gemakkelijk 80 meter en duizenden jaren oud worden) van deze bomen vertaalt zich in een strakke nerf met mooie dwarse nerfstijfheid, dus het zal de neiging hebben om een vrij gedurfde respons te hebben, met een schittering aangevuld door warme boventonen vergelijkbaar met ceder. Het wordt rond het Taylor-complex vaak gekarakteriseerd als 'ceder op steroïden'.
Achterkant & Zijkanten
Laten we het nu hebben over de achterkant en zijkanten, waarschijnlijk het op één na belangrijkste kenmerk met betrekking tot de houtkeuze en het geluid van een gitaar!
Mahonie
Mahonie wordt nog steeds voornamelijk gebruikt voor zij- en achterkant. Het is het meest gebruikte hardhout omdat het relatief zuinig, duurzaam, aantrekkelijk, gemakkelijk te verwerken en resonerend is. Mahonie werd populair in gitaren omdat het aantrekkelijk en goedkoper is om te krijgen dan palissander. Terwijl de high-end Martin D28 palissander achter- en zijkanten zou hebben, gebruikte de 'low-end' D18 mahonie.
Mahonie geeft de gitaar meer een soort Parlor-geluid. Het is twangier, maar niet zo rond. Het klinkt ook niet zo groots, maar bevat wel een uitgesproken karakter. Dit karakter is aanwezig op de meeste akoestische gitaargeluiden van vroege Beatles-opnames, omdat ze Gibsons met een mahoniehouten constructie gebruikten. De meest linkse gitaar op de foto hierboven is een volledige mahonie gitaar en een zeer gewild model! De "middelste" gitaar, de Gibson J45 Vintage, rockt ook een mahonie body.
Palissander
Palissander heeft een prachtige rijke variatie aan bruine en paarse kleuren. Het zorgt voor een warm, rijk klinkende gitaar met een geweldige resonantie en volume. Braziliaans palissander is echter niet langer verkrijgbaar in commerciële kwaliteit of kwantiteit. Daardoor worden gitaren met dit hout nu voor flinke prijzen verkocht. Voor de meesten heeft Braziliaans een betere helderheid in het laag en een bijna bel-achtige toon in het hoog. Indisch of Madagaskar palissander zijn de algemene vervangers geworden voor Braziliaans palissander.
Over het algemeen is dit hout niet zo aantrekkelijk als Braziliaans en heeft het een opvallend paarse kleur en zijn de nerfmarkeringen grover. Een massieve gitaar maken van palissander zou in de meeste gevallen te zwaar en/of onbetaalbaar zijn. Dit komt omdat het hout zeldzaam en duur is. Bovendien vereist de poreuze aard veel "poriënvulling" (en daaropvolgende arbeid) voordat de lak kan worden aangebracht. Hoewel palissander een zeer hard hout is (harder dan esdoorn), geeft het poreuze en "vettige" karakter het in het algemeen een warmere toon.
Koa
Naast het feit dat het een hout voor bovenbladen is, is koa ook populair als achter- en zijkanten. De basrespons is iets minder dan Oost-Indisch palissander en de hoge tonen iets minder dan echt mahonie. De uitgebalanceerde, heldere toon wordt alleen overtroffen door de schoonheid van de met honing gekleurde nerf. Net als het tophout, zal koa alleen maar beter gaan klinken naarmate je langer bespeelt en bezit.
Sapele
Sapele is ook bekend als Afrikaans-mahonie, iets goedkoper dan echt mahonie. Sapele is een zeer duurzame, relatief snelgroeiende houtsoort. Tonaal doet het alles wat mahonie doet, met een beetje extra hoge tonen. Dit houtsoort past bij bijna alles en is te zien op veel budget Martins en Taylors.
Walnoot
Walnotenhout lijkt qua geluid op koa. Dit komt omdat het qua dichtheid en korrelstructuur vergelijkbaar is. Walnoot levert een uitstekende balans op en wordt geleverd met klankkenmerken die tussen palissander en mahonie in vallen.Walnotenhout is te zien op tal van Europese gitaren, en vooral de combinatie walnoot en ceder, die op veel Lowdens te zien is, klinkt geweldig. Walnoot wordt ook gebruikt op de achterkant en zijkanten van de tweede van links J45 op de Gibson foto hierboven! In combinatie met een Sitka top klinkt het geweldig! Net als de J15 naar rechts, die dezelfde combinatie heeft.
Esdoorn
Esdoorn is een van de meest akoestisch transparante klankhoutsoorten, vanwege een lage geluidssnelheid en een hoge mate van interne demping. Esdoorn wordt vaak omschreven als een "helder" geluid en heeft minder boventonen dan andere houtsoorten met een gemiddelde dichtheid, wat resulteert in sterke fundamenten en snelle decay van de noten.
Dit maakt het een favoriete houtsoort voor grotere gitaren, zoals de Jumbo, omdat het helpt om dominante boventonen in de lagere frequenties te verminderen. Esdoorn komt in vele varianten voor: bigleaf, quilted, birdseye en gevlamd.
Cherry
Kersenhout heeft een dichtheid en reflectiviteit die dat van esdoorn benaderd. De lage snelheid van het geluid produceert een rijk, gebalanceerd middenbereik, zonder de lage of hoge tonen te bevoordelen. De toon is vergelijkbaar met esdoorn, maar klinkt minder droog, met meer sustain en helderheid in de bas- en middenfrequenties. Sommigen beschrijven het geluid als "boterachtig". Cherry heeft geen poriën, dus het laat zich prachtig afwerken en ontwikkelt na verloop van tijd een mooie donkere, roodachtige tint.
Myrtlewood
Myrtlewood komt niet veel voor op gitaren, maar we hebben er zelf wel regelmatig een paar op voorraad. Het is vergelijkbaar met esdoorn, maar veel complexer. Een soort esdoorn/palissander combinatie. Sommige mensen hebben het ook vergeleken met walnoot: het is dicht maar zeer goed uitgebalanceerd. Het is een geweldige keuze voor OM's en fingerstyle spelers.
Cocobolo
Cocobolo is een dicht, stijf tropisch hardhout met een vrij heldere toon. Sonisch gezien is het vergelijkbaar met koa, maar resoneert het een beetje dieper in het laag, hoewel het niet helemaal het volledige laag van palissander of ovangkol heeft.Snel en responsief, met middelatige note decay, gearticuleerd met veel note separation. Het lijkt een extreem exotisch klankhout, maar wordt veel vaker gebruikt dan je zou denken! We hebben vaak gitaren in onze winkel die cocobolo in een of andere vorm gebruiken.
Blackwood
Last but not least: blackwood! Blackwood is een acaciahoutsoort die soms wordt vergeleken met Hawaiiaanse koa, een andere acaciasoort. Het toonbereik is vergelijkbaar met zowel koa als mahonie, met een sterke midrange focus die droog, helder en warm is, met een vleugje top-end glans en rijkdom vergelijkbaar met Indisch palissander. Het totale volume en de projectie zijn sterk. Blackwood is ook afkomstig uit bossen die op verantwoorde wijze worden beheerd, waardoor het een duurzaam hout is voor het maken van gitaren.
Blackwood past goed bij verschillende speelstijlen, afhankelijk van de body-stijl en de bovenblad-combinatie. Een cederhouten bovenblad zal bijvoorbeeld helpen om een veerkrachtig, houtachtig, warm laag naar voren te brengen met een rijke boventoon waar fingerstylisten echt van kunnen genieten. Sterkere strummers en flatpickers passen goed bij een grotere body en passen misschien beter bij een sparrenhouten bovenblad. We zien vaak blackwood op gitaren van Lowden en Maton.
Toets Houtsoorten
Ten slotte is het tijd om het fretboard-hout te bespreken. De houtkeuze op de toets kan van grote invloed zijn op het geluid van een gitaar, dus laten we eens kijken welke keuzes je hebt!
Bij het kiezen van een fretboard-materiaal zijn de drie meest voorkomende keuzes esdoorn, ebbenhout en palissander. Laten we beginnen met esdoorn, zoals te zien op de foto!
Esdoorn
Esdoorn wordt al jaren gebruikt bij het maken van instrumenten, waar het van oudsher het favoriete hout was voor de ruggen, zijkanten en halzen van violen, altviolen, cello's en contrabassen. Esdoorn kan een prachtig hout zijn om naar te kijken, vooral als het in zijn gevlamde of 'birdseye'-presentatie komt.
Het is een zeer licht gekleurd hout (vaak bijna wit) met strakke poriën en dunne nerflijnen, en dit kan esdoorn fretboards een opvallend uiterlijk geven tegen een donkerder gekleurde body. Over het algemeen is esdoorn geschikt waar je een natuurlijk warm klinkende gitaar een helderdere, strakkere toon wilt geven en/of waar de lichte kleur hals visueel aantrekkelijk is.
Palissander
Gemeenschappelijk op elektrische, bas- en akoestische gitaren, is palissander verreweg het meest wijdverbreide toetshout dat in omloop is, en is de voorkeursoptie voor de meeste spelers. Hoewel je op veel vintage gitaren van vóór de jaren '69 Braziliaanse palissander fretboards zult vinden, is dit type nu zeer zeldzaam en kostbaar. Tegenwoordig hebben de meeste gitaren een toets gemaakt van het relatief veel voorkomende en dus goedkope Indiase palissander. De combinatie van beschikbaarheid, kosten, tooneigenschappen en uniforme donkere kleur maakt 'Indian' verreweg de meest populaire keuze van de twee.
Palissander is een hout van gemiddelde dichtheid en is van nature olieachtig. Dit is een handige eigenschap voor een toetshout, omdat het betekent dat het geen afwerking nodig heeft. Veel spelers geven de voorkeur aan dit natuurlijke gevoel van het hout, vooral in vergelijking met het gevoel van hout dat een soort afwerking vereist, zoals esdoorn. Omdat het een hout met open poriën is, zal palissander niet zo veel boventonen reflecteren als sommige van de hardere houtalternatieven zoals esdoorn en ebbenhout en daarom is de natuurlijke grondtoon van een bepaalde noot gunstig.
Het wordt vaak beschreven als een 'warme' of 'zachte' toon en heeft vooral de voorkeur waar de natuurlijke klankeigenschappen de heldere klank van nieuwe snaren zullen temperen (vooral op akoestische gitaren). Hoewel zowel de Indiase als de Braziliaanse soorten een zachtere en warmere toon genereren dan ebbenhout en esdoorn, is Indiaas bijzonder warm, en zeker de warmere van de twee. Over het algemeen is palissander een goede keuze voor spelers die een warme klank willen, voor degenen die van het natuurlijke gevoel van het hout houden, en voor degenen die een deel van de helderheid willen dempen die een gitaar anders zou kunnen genereren via de top of nieuwe snaren.
Ebbenhouten
Ebbenhout is al jaren een populaire houtkeuze voor fretboards. Er zijn twee varianten die worden gebruikt in de constructie van fretboards; Afrikaans en Aziatisch. De Aziatische variant heeft vaak bruine strepen die veel spelers lelijk of storend vinden als ze op zoek zijn naar frets, wat betekent dat het het Afrikaanse alternatief, met zijn uniforme zwarte kleur, vaker te vinden is op toetsen van gitaren.
Ebben is een bijzonder populaire keuze onder metalbands waar de zwartheid altijd wordt gewaardeerd, maar wordt ook vaak aangetroffen op hoogwaardige akoestische modellen. Een volledig zwart stuk ebbenhout ziet er misschien goed uit, maar klinkt niet beter dan het zogenaamde "Smokey Ebony". Dit is ebbenhout dat niet volledig zwart is en waar lichtere tinten doorheen verspreid zijn. Taylor gebruikt bijvoorbeeld veel Smokey Ebony. Dit doen ze omdat dit beter is voor het milieu. De meeste gitaarbedrijven willen het zwartste ebbenhout, waardoor ze het perfect goede Smokey Ebony weggooien. Dit resulteert in grote hopen afval.
Ebbenhout is een zeer dicht en zwaar maar glad hardhout. Het verschilt van esdoorn doordat het een hoger natuurlijk oliegehalte heeft, en dit betekent dat het onafgewerkt kan worden gelaten. Dit is een aantrekkelijke eigenschap voor veel spelers vaak ernaar te verwijzen als 'snel spelend' vanwege het natuurlijke harde, soepele en 'niet plakkerige' gevoel. Het is ook goed bestand tegen jarenlang spelen, meer dan sommige van de minder dichte opties die beschikbaar zijn, zoals palissander.
In veel opzichten biedt ebbenhout een mix van de kwaliteiten van palissander en esdoorn. Het ziet er donker uit met natuurlijke oliën zoals palissander, dus het hoeft niet afgewerkt te worden en de porositeit zorgt ervoor dat het de grondtoon bevordert. De hardhouten dichtheidseigenschap die het deelt met Hard Maple geeft echter de voorkeur aan boventonen, dus de klankeigenschappen zijn een balans tussen beide werelden. Ebbenhout biedt een zeer responsieve heldere, 'snappy' en 'scherpe' attack in combinatie met een soepele sustain. Over het algemeen zorgt ebbenhout voor een gladde harde natuurlijke afwerking met een helder hoog.
We hopen dat we je hebben kunnen helpen bij je zoektocht naar je droomgitaar! Heb je vragen over de klank van bepaalde houtcombinaties of heb je advies nodig, neem dan gerust contact met ons op!